Με τη συμπλήρωση 25 χρόνων από τον θάνατο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου, μιας σπουδαίας πνευματικής κυρίως αλλά και πολιτικής προσωπικότητας, φέρνουμε στη μνήμη μας ένα περιστατικό σχετικό με τον υπεύθυνο αυτόν άνδρα, που είχε συνείδηση του χρέους προς την Πατρίδα. Ο Κανελλόπουλος υπηρέτησε την Παιδεία και τα Κοινά με ανιδιοτέλεια. Συγγραφέας, με σπουδές νομικών στη Χαϊδελβέργη και φιλοσοφίας στο Μόναχο. Διατέλεσε καθηγητής κοινωνιολογίας και ακαδημαϊκός. Επίσης δύο φορές βραχύβιος πρωθυπουργός σε κρίσιμες για την Ελλάδα στιγμές (Νοέμβριος 1945 και Απρίλιος 1967).
Στην επέτειο του ιστορικού «ΟΧΙ» της 28ης Οκτωβρίου του 1940, οι νεότερες γενιές διαβάζουν στις εφημερίδες και παρακολουθούν στην τηλεόραση περιστατικά από εκείνον τον πατριωτικό συναγερμό. Ας θυμηθούμε ένα περιστατικό της εποχής εκείνης, όπως το διηγήθηκε στον συντάκτη του παρόντος, μαθητή τότε στο 1950, μια άλλη προσωπικότητα που έζησε στο Χαλάνδρι. Ηταν ο παλαιός στρατιωτικός και μηχανικός του Ε.Μ.Π. Παναγιώτης Μικρουλέας, Γενικός Διευθυντής της Πολεοδομίας του Υπουργείου Δημοσίων Εργων, του οποίου ο γράφων είχε την τύχη και το προνόμιο να είναι αναδεκτός και να τον αποκαλεί πνευματικό του πατέρα. Ο Μικρουλέας ανεκλήθη στην «ενέργεια» και τοποθετήθηκε ως επί κεφαλής στο γραφείο επιστρατεύσεως Αθηνών. Εκεί παρουσιάστηκε ο χαρισματικός καθηγητής της κοινωνιολογίας, το υπόδειγμα του πολιτικού ήθους, ο κορυφαίος συγγραφέας με την οξύνοια, την ευρυμάθεια και την καλλιέπεια, ο γενναίος Παναγιώτης Κανελλόπουλος, που γεύθηκε τους καρπούς του εθνικού διχασμού και που ξέσπασε επάνω του πολλές φορές η θύελλα της Ιστορίας. Ο Κανελλόπουλος, εξόριστος τότε του καθεστώτος, ζήτησε με επιστολή του από τον Μεταξά, να τον απελευθερώσει, για να καταταγεί στρατιώτης. Ο Μεταξάς τον ευχαρίστησε και έδωσε εντολή, μέσω του υπασπιστή του, στον Μικρουλέα να τον στείλει στα «μετόπισθεν» για να μην κινδυνεύσει μια μεγάλη προσωπικότητα της επιστήμης και των γραμμάτων. Ο Μικρουλέας μετέφερε τις εντολές του Μεταξά στον Κανελλόπουλο, αλλά ο τελευταίος ήταν ανένδοτος. Ζήτησε με μεγάλη επιμονή να πάει στην πρώτη γραμμή του πολέμου και απείλησε ότι αν δεν το έστελναν θα πήγαινε …κρυφά.
Ηθος μιας άλλης εποχής. Σε μας μένει να επαναλάβουμε τα λόγια του Κικέρωνα: «O tempora, o mores».
Ας τελειώσουμε με την πληροφορία ότι ο Κανελλόπουλος με την πολυεδρική σκέψη, έγραψε και ποίηση κι ας διαβάσουμε λίγους στίχους από το συμβολικό ποίημα της συλλογής του «Πικροδάφνες», που έγραψε αργότερα από το περιστατικό του ’40:
«Περίμενα καιρό…πολύν καιρό…
δεν είπα σε κανένα λέξη.
Δεν ήθελα κανένας να προσέξει
ότι διψούσα κι ήθελα νερό.
Κι ήρθε από πάνου η εντολή να βρέξει…»
Δρ. Φ. Νόμπελης
