Με τη συμπλήρωση χθες 30 ακριβώς χρόνων από τον αδόκητο χαμό του συνονόματου και συνεπώνυμου χαλανδραίου παππού μου, είπα να θυμηθώ τι είχα γράψει στην εφημερίδα «Προφίλ της πόλης» τον Οκτώβριο του 2003, όταν και άρχισα να δημοσιεύω γράμματα προς εκείνον. Παππού, δεν γνωρίζω αν είχε δίκιο ο ηλικιωμένος κομουνιστής που με αναγνώρισε ως εγγονό σου και μου είπε ότι «βρισκόμαστε σε λάθος παράταξη». Αυτό που ξέρω με βεβαιότητα είναι, παππού, πως η δική σου χαρισματική προσωπικότητα δεν μπορούσε να χωρέσει σε στενά κομματικά καλούπια. Εσένα, παππού, όριό σου ήταν ο ουρανός. Είμαι σίγουρος πως μέσα σε αυτά τα τριάντα χρόνια θα σε πίκρανα ουκ ολίγες φορές εκεί πάνω. Πιστεύω πως στο άμεσο ή στο απώτερο μέλλον θα μπορέσω να σα κάνω ξανά υπερήφανο για τον εγγονό σου! Ακολουθεί η πρώτη επιστολή στον παππού μου ύστερα από δυο γεμάτες δεκαετίες από το μεγάλο του ταξίδι:
Αγαπημένε μου παππού,
Δεν πιστεύω να με ξέχασες, αν και έχω να σου γράψω 22 ολόκληρα χρόνια.
Εδώ που τα λέμε φταις και εσύ. Εφυγες έτσι χωρίς να μου πεις ένα αντίο, να με αποχαιρετήσεις; Ημουνα ο αγαπημένος σου εγγονός, το λησμόνησες μήπως; Αλλά και εγώ σε αγαπούσα, παππού. Τι φταίω που έφυγες αναπάντεχα και δεν πρόλαβα να στο πω. Να στο λέω τώρα. Και σου λέω και κάτι ακόμα: όλοι σε θυμούνται παππού και σε αναπολούν . Δεν είναι τυχαίο αυτό. Ολοι έχουν να μου πουν και μια καλή κουβέντα για σένα. Μάλιστα οι περισσότεροι μου λένε ότι σου μοιάζω κιόλας, αν και μεταξύ μας εγώ δεν το πιστεύω. Δεν ξέρω τι νομίζουν όσοι σε γνώρισαν αλλά εγώ θυμάμαι ότι εμείς δεν είχαμε μυστικά. Σου τα έλεγα όλα και εσύ με συμβούλευες. Πού να καταλάβω όμως τότε .Μικρό παιδάκι, στεκόμουνα στις λέξεις όχι στις έννοιες. Κάπου μέσα μου πολύ βαθιά πίστευα ότι ήσουν σοφός και μεγαλώνοντας το επιβεβαίωσα. Τώρα που σου γράφω βλέπω στα δεξιά μου μια φωτογραφία σου κορνιζαρισμένη. Ναι, αυτή στο Χαλάνδρι, μπροστά στο σπίτι σου, με φόντο τις αγαπημένες σου τριανταφυλλιές. Οχι, δυστυχώς δεν υπάρχει πια το σπιτάκι σου. Μόνο μια κακόγουστη πολυκατοικία ξεφύτρωσε στη θέση του. Ούτε οι τριανταφυλλιές υπάρχουν. Ή μάλλον στάσου, μία τη γλίτωσε, αλλά ασφυκτιά ανάμεσα στη μισογκρεμισμένη μάντρα και σε σωρούς από μπάζα και αρνείται πεισματικά να βγάλει έστω και ένα μπουμπούκι. Μη θυμώσεις, παππού, αλλά δεν μπόρεσα να το σώσω. Το κράτησα όμως για πάντα στη μνήμη μου. Αλλωστε εσύ δεν μου έλεγες πως οτιδήποτε θυμόμαστε δεν πεθαίνει ποτέ; Εσύ το θυμάσαι το Χαλάνδρι, παππού; Το λάτρευες το Χαλάνδρι. Εκείνο το Χαλάνδρι, που εγώ έχω στο μυαλό μου σαν ξεθωριασμένη εικόνα, που πολλές φορές νιώθω σαν να μην το πρόλαβα ποτέ . Το πρώτο σου σπίτι στην οδό Υδρας σίγουρα δεν το γνώρισα . Θυμάσαι που μου έλεγες ότι βλέπατε από εκεί τους Γερμανούς να κατεβαίνουν την Κηφισίας για να μπουν στην Αθήνα; Δίπλα σου γραφόταν η ιστορία παππού. Τους διώξαμε τους Γερμανούς και πάλι σκλάβοι ζούμε . Στριμωχτήκαμε όλοι μαζί, άγνωστοι μεταξύ αγνώστων και ψάχνουμε οξυγόνο να αναπνεύσουμε . Σηκώσαμε μόνοι μας θεόρατους τοίχους και κρύψαμε τον ήλιο. Συνωστιζόμαστε σε στενούς δρόμους και δεν ακούμε ούτε και βλέπουμε , μόνο προσπερνάμε βιαστικοί λαχανιασμένοι, απογοητευμένοι και αγανακτισμένοι. Τον ρημάξαμε τον τόπο μας παππού. Καθημερινά αργοπεθαίνει το Χαλάνδρι και μας τραβάει μαζί του στο πουθενά. Σε πίκρανα απόψε, μωρέ παππού, και δεν το ’θελα . Μη μου στεναχωριέσαι όμως. Τώρα που βρήκα το κουράγιο να σου γράψω δεν θα ξαναχαθούμε .Κάθε μήνα θα σου στέλνω και ένα γράμμα. Ποιος ξέρει, μπορεί και να μου στείλεις καμιά συμβουλή για το πώς θα νεκραναστήσουμε το Χαλάνδρι. Ολοι έχουμε ανάγκη τις συμβουλές σου. Μόνο ένας σοφός μπορεί πια να σώσει την πόλη μας .
Σίγουρος ότι (δεν) θα μου απαντήσεις, ο εγγονός σου Ζανό
