Στις 23 Φεβρουαρίου 1943 δημοσιεύτηκε η διαταγή του στρατηγού Σπάινελ για την πολιτική επιστράτευση των Ελλήνων και την υποχρεωτική αποστολή τους στη Γερμανία για καταναγκαστικά έργα.
Το ίδιο βράδυ η κατοχική κυβέρνηση του Λογοθετόπουλου δημοσίευσε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σχετικό διάταγμα Περι υποχρεωτικής εργασίας του αστικού πλυθησμού της Ελλάδος. Η αντίδραση των δοκιμαζόμενων Ελλήνων υπήρξε ακραία και πανεθνική ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων.
Στις 24 Φεβρουαρίου ξεχύνονται στους δρόμους χιλιάδες διαμαρτυρόμενοι. Καταστρέφουν το γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού και πυρπολούν το Υπουργείο Εργασίας. Τις επόμενες μέρες κηρύσσεται γενική απεργία και στις 28 Φεβρουαρίου η κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά μετατρέπεται σε παλλαική αντικατοχική διαδήλωση.
Στις 5 Μαρτίου, με τη συμμετοχή και την ενίσχυση του ΕΑΜ, της εξόριστης κυβέρνησης του Καίρου, των αστών πολιτικών ηγετών και του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού συγκροτείται ογκώδης διαδήλωση κατά της πολιτικής επιστράτευσης. Όλη η Αθήνα βρίσκεται σύσσωμη κι ενωμένη στους δρόμους.
Στις 10 Μαρτίου, οι Γερμανοί αποσύρουν τη διαταγή τους και η πολιτική επιστράτευση ακυρώνεται.
Πρόκειται περι μεγαλειώδους νίκης ολόκληρου του ελληνικού λαού και της εθνικής αντίστασης και για ενα γεγονός μοναδικό σε πανευρωπαική κλίμακα.
Στις 24 Φεβρουαρίου ξεχύνονται στους δρόμους χιλιάδες διαμαρτυρόμενοι. Καταστρέφουν το γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού και πυρπολούν το Υπουργείο Εργασίας. Τις επόμενες μέρες κηρύσσεται γενική απεργία και στις 28 Φεβρουαρίου η κηδεία του ποιητή Κωστή Παλαμά μετατρέπεται σε παλλαική αντικατοχική διαδήλωση.
Στις 5 Μαρτίου, με τη συμμετοχή και την ενίσχυση του ΕΑΜ, της εξόριστης κυβέρνησης του Καίρου, των αστών πολιτικών ηγετών και του Αρχιεπισκόπου Δαμασκηνού συγκροτείται ογκώδης διαδήλωση κατά της πολιτικής επιστράτευσης. Όλη η Αθήνα βρίσκεται σύσσωμη κι ενωμένη στους δρόμους.
Στις 10 Μαρτίου, οι Γερμανοί αποσύρουν τη διαταγή τους και η πολιτική επιστράτευση ακυρώνεται.
Πρόκειται περι μεγαλειώδους νίκης ολόκληρου του ελληνικού λαού και της εθνικής αντίστασης και για ενα γεγονός μοναδικό σε πανευρωπαική κλίμακα.
από το βιβλίο του Θοδωρή Παπαθεοδώρου : "Οι κόρες της λησμονιάς", σ.605-606, εκδ.Ψυχογιός, 2009
Με την είσοδο του 1943, οι Έλληνες, εκτός από την πείνα και την καταπίεση, αντιμετώπιζαν και τον κίνδυνο της πολιτικής επιστράτευσης, παρά τις διαψεύσεις από τις γερμανικές αρχές κατοχής. Το μέτρο δεν αφορούσε τους έλληνες εβραίους, οι οποίοι σταδιακά άρχισαν να στέλνονται στην Πολωνία «για να εργασθούν».
Στις 23 Φεβρουαρίου δημοσιεύεται τελικά στην εφημερίδα «Γερμανικά Νέα» η διαταγή του στρατηγού Σπάιντελ για την πολιτική επιστράτευση των Ελλήνων. Οι κατοχικές δυνάμει σκόπευαν να στείλουν κόσμο στη Γερμανία και ανά τη Μεσόγειο για να δουλέψει σε καταναγκαστικά έργα. Το ίδιο βράδυ ο κατοχικός πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος (από τους πρωτοπόρους της γυναικολογίας - μαιευτικής στην Ελλάδα) και ο υπουργός Εργασίας Νικόλαος Καλύβας (παλιός συνδικαλιστής και σοσιαλιστής, που εκτελέστηκε στις αρχές του 1944 από την ΟΠΛΑ), έσπευσαν να δημοσιεύσουν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως σχετικό διάταγμα με τίτλο «Περί υποχρεωτικής εργασίας του αστικού πληθυσμού της Ελλάδος».
Η αντίδραση των δοκιμαζόμενων Ελλήνων υπήρξε ακαριαία. Την επόμενη μέρα (24 Φεβρουαρίου) χιλιάδες άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους της Αθήνας για να βροντοφωνάξουν «Κάτω η επιστράτευση» και να ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο. Μία ομάδα διασπά τον αστυνομικό κλοιό και καταστρέφει το γραφείο του κατοχικού πρωθυπουργού Λογοθετόπουλου στη Βουλή. Μία άλλη, αφού υπερφαλαγγίζει τους ιταλούς καραμπινιέρους, πυρπολεί το Υπουργείο Εργασίας (Μπουμπουλίνας και Τοσίτσα γωνία), όπου είχε γίνει ο προπαρασκευαστικός σχεδιασμός για την επιστράτευση. Κατά τις συγκρούσεις, τρεις διαδηλωτές σκοτώνονται και τριάντα τραυματίζονται σοβαρά.
Διαδηλωτές διασπούν τον αστυνομικό κλοιό
Τις επόμενες μέρες το αυθόρμητο δίνει τη θέση του στο οργανωμένο. Τηλεφωνητές, δημόσιοι υπάλληλοι και μαθητές κατεβαίνουν στους δρόμους. Η αντίδραση κατά της επιστράτευσης φουντώνει. Η κηδεία του εθνικού ποιητή Κωστή Παλαμά στις 28 Φεβρουαρίου μετατρέπεται σε αντικατοχική διαδήλωση.
Στις 5 Μαρτίου συγκροτείται μεγάλη διαδήλωση κατά της πολιτικής επιστράτευσης. Από την παράνομη εφημερίδα «Το Ελληνικόν Αίμα» (φ. 15/3/1943) διαβάζουμε:
«…Την πρωΐαν της ημέρας εκείνης (5/3/1947) εσημειώθησαν μεγάλαι συγκεντρώσεις εις τα κεντρικώτερα σημεία της πόλεως. Αι συγκεντρώσεις μετετρέποντο εις διαδηλώσεις, αίτινες διά της συνεχούς ενώσεως των διαφόρων ομάδων απετέλουν έναν αφαντάστως ορμητικόν χείμαρρον, έτοιμον εν κυριολεξία να παρασύρη κάθε ίχνος των βαρβάρων… Μία των μεγαλυτέρων διαδηλώσεων διήλθε προ του Δημαρχειακού Μεγάρου, όπου ο παριστάνων τον δήμαρχον κύναιδος ετόλμησε να εξέλθη εις τον εξώστην διά να... καθησυχάση τα πλήθη. Από τα στόματα των χιλιάδων διαδηλωτών διατηρούντων όλον το αθηναϊκόν χιούμορ των ηκούσθη η σύστασις: Μέσα αδελφή! Και η Αγγέλα έσπευσεν να εισέλθη...».
Σημειώνεται ότι διορισμένος Δήμαρχος εκείνη την περίοδο ήταν ο συνδικαλιστής βιοτέχνης Άγγελος Γεωργάτος.
Προ της ογκούμενης λαϊκής αντίδρασης, οι κατακτητές αναγκάζονται να ακυρώσουν την πολιτική επιστράτευση στις 10 Μαρτίου 1943. Πρόκειται για μεγαλειώδη στιγμή της Εθνικής Αντίστασης, ένα ανεπανάληπτο γεγονός σε πανευρωπαϊκή κλίμακα. Η ματαίωση της πολιτικής επιστράτευσης ήταν και η τελευταία πολιτική πράξη της δεύτερης κατοχικής κυβέρνησης. Ο Κωνσταντίνος Λογοθετόπουλος αντικαταστάθηκε ως ανεπαρκής από τους Γερμανούς με τον Ιωάννη Ράλλη τον Απρίλιο του 1943.
Αντιγραφή - Επιμέλεια : Δημήτρης Μ. Χανιωτάκης, 23/2/2012
