Οι δωρεές και οι κληρονομιές βυζαντινών αξιωματούχων αλλά και πολλών πολιτών που γίνονταν μοναχοί και παραχωρούσαν περιουσιακά τους στοιχεία στην εκκλησία, ήταν οι πρώτες πηγές δημιουργίας της τεράστιας περιουσίας της εκκλησίας.
Κατά την περίοδο του Βυζαντίου η Εκκλησία και το Κράτος ήταν δυο μορφές εξουσίας που στην ουσία συνδιοικουσαν την τότε αυτοκρατορία...
Αυτή η μορφή του πολιτεύματος κράτησε μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η πάλε ποτέ κραταιά βυζαντινή αυτοκρατορία αντικαταστάθηκε από μια διαφορετικής μορφής εξουσίας ,την Οθωμανική αυτοκρατορία και ο ελληνισμός εντάχθηκε κάτω από μια σκληρή κεντρική διοίκηση.
Η υποδούλωση των ελλήνων δημιούργησε συσπειρωτικες τάσεις προς επιβίωσή των. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής αναγνώρισε το τότε Πατριάρχη Γεννάδιο σαν τον εκκλησιαστικό ηγέτη των ελλήνων οι οποίοι τον ανέδειξαν ατύπως και σαν πολιτικό ηγέτη. Έτσι δημιουργήθηκε η Εθναρχια, δηλ. η δημιουργία άτυπου κράτους μέσα στο κράτος. Έτσι λοιπόν κατά την μακρά περίοδο των 400χρονων υποδούλωσης ,η εκκλησία υπήρξε η πολιτική και η θεσμική εξουσία των ελλήνων και αυτή που διέσωσε την ιστορική κληρονομιά του γένους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της δυαρχίας ήταν όταν η κεντρική διοίκηση των Οθωμανών έβγαλε φιρμάνι για κατοχύρωση της περιούσιας στο οθωμανικό κράτος όταν πέθαινε ένας έλληνας χωρίς απογόνους. Για να μην μεταβιβασθεί ελληνική περιουσία σε τουρκικά χέρια οι άκληροι έλληνες δώριζαν την περιουσία τους στην εκκλησία. Έτσι λοιπόν η εκκλησία βρέθηκε με μια τεράστια περιουσία που δεν θα την αποκτούσε ποτέ κάτω από άλλες συνθήκες.
Η εθνική παλιγγενεσία ήταν αποτέλεσμα του άσβηστου φωτός που διατήρησε η εκκλησία όλα αυτά τα χρόνια. Μετά τη επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του ελληνικού κράτους μπήκε στο τραπέζι το ζήτημα της διάκρισης των εξουσιών, αλλά και της σχέσης της εκκλησίας της Ελλάδος με το οικουμενικό πατριαρχείο.
Το 1833 τελικά ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της ελλαδικής εκκλησίας με βασιλικό διάταγμα με τρεις βασικούς άξονες .
Αυτή η μορφή του πολιτεύματος κράτησε μέχρι την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453. Η πάλε ποτέ κραταιά βυζαντινή αυτοκρατορία αντικαταστάθηκε από μια διαφορετικής μορφής εξουσίας ,την Οθωμανική αυτοκρατορία και ο ελληνισμός εντάχθηκε κάτω από μια σκληρή κεντρική διοίκηση.
Η υποδούλωση των ελλήνων δημιούργησε συσπειρωτικες τάσεις προς επιβίωσή των. Ο Μωάμεθ ο Πορθητής αναγνώρισε το τότε Πατριάρχη Γεννάδιο σαν τον εκκλησιαστικό ηγέτη των ελλήνων οι οποίοι τον ανέδειξαν ατύπως και σαν πολιτικό ηγέτη. Έτσι δημιουργήθηκε η Εθναρχια, δηλ. η δημιουργία άτυπου κράτους μέσα στο κράτος. Έτσι λοιπόν κατά την μακρά περίοδο των 400χρονων υποδούλωσης ,η εκκλησία υπήρξε η πολιτική και η θεσμική εξουσία των ελλήνων και αυτή που διέσωσε την ιστορική κληρονομιά του γένους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της δυαρχίας ήταν όταν η κεντρική διοίκηση των Οθωμανών έβγαλε φιρμάνι για κατοχύρωση της περιούσιας στο οθωμανικό κράτος όταν πέθαινε ένας έλληνας χωρίς απογόνους. Για να μην μεταβιβασθεί ελληνική περιουσία σε τουρκικά χέρια οι άκληροι έλληνες δώριζαν την περιουσία τους στην εκκλησία. Έτσι λοιπόν η εκκλησία βρέθηκε με μια τεράστια περιουσία που δεν θα την αποκτούσε ποτέ κάτω από άλλες συνθήκες.
Η εθνική παλιγγενεσία ήταν αποτέλεσμα του άσβηστου φωτός που διατήρησε η εκκλησία όλα αυτά τα χρόνια. Μετά τη επανάσταση του 1821 και την ίδρυση του ελληνικού κράτους μπήκε στο τραπέζι το ζήτημα της διάκρισης των εξουσιών, αλλά και της σχέσης της εκκλησίας της Ελλάδος με το οικουμενικό πατριαρχείο.
Το 1833 τελικά ανακηρύχθηκε η ανεξαρτησία της ελλαδικής εκκλησίας με βασιλικό διάταγμα με τρεις βασικούς άξονες .
1. το αυτοκέφαλο
2. το
καισαροπαπικο σύστημα και
καισαροπαπικο σύστημα και
3. τη διάλυση των μοναστηριών.
Για το τρίτο άξονα της πολιτειακής εξουσίας ψηφίσθηκε κατάργηση 534 ανδρικών μοναστηριών που είχαν κάτω από 6 μοναχούς και σχεδόν όλα τα γυναικεία. Δημεύτηκε όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία τους και απαγορεύτηκε οποιαδήποτε δωρεά. Το κράτος θα εκποιούσε την περιούσια αυτή και τα έσοδα θα ενίσχυαν τις δαπάνες για την παιδεία. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν και ο μοναχισμός να δεχθεί καίριο πλήγμα και η παιδεία να μην καρπωθεί τα αναμενόμενα μιας και οι επιτήδειοι φρόντισαν να ιδιοποιηθούν την τεράστια αυτή περιουσία.
Στη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, μετά τους βαλκανικούς και τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως δε έπειτα από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), το ελληνικό κράτος επέτεινε την απαλλοτριωτική του επιβολή σε βάρος της εκκλησιαστικής περιουσίας. Με τους νόμους 1072/1917 και 2050/1920 ("αγροτικός νόμος") και άλλους μεταγενέστερους απαλλοτριώθηκαν αναγκαστικά πολλές μοναστηριακές εκτάσεις για την αποκατάσταση προσφύγων και ακτημόνων και για λόγους "προφανούς ανάγκης και δημόσιας ασφαλείας". Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίοδο 1917 μέχρι 1930 απαλλοτριώθηκαν εκκλησιαστικές εκτάσεις αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου προπολεμικών δραχμών και το Κράτος κατέβαλε στο Γενικό Εκκλησιαστικό Ταμείο μόνο το 4% (40 εκατομμύρια δραχμές). Τα υπόλοιπα 960 εκατομμύρια οφείλονται ακόμα! Τα περισσότερα μοναστήρια καταδικάστηκαν με τον τρόπο αυτό σε μαρασμό και λειψανδρία!
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με υπολογισμούς κατά την πρώτη φάση μόνο, το 50% της γεωργική γης της εκκλησίας δόθηκε σε ακτήμονες, ενώ και η δεύτερη φάση που ολοκληρώθηκε γύρω στο 1930 ήταν εξίσου μεγάλο το κομμάτι γης της εκκλησίας που απαλλοτριώθηκε.
Το 1947 με νομοσχέδιο παραχωρείτε η γεωργική και χορτολιβαδικη περιουσία της εκκλησίας στους ακτήμονες με υποχρεωτική μίσθωση για δέκα χρονια.αργοτερα η περιουσία αυτή απαλλοτριώθηκε ολοκληρωτικά και τα μοναστήρια έμειναν τελικά χωρίς περιουσία.
Το 1949 μετά τον εμφύλιο η κυβέρνηση κάλεσε τους πάντες να συμμετέχουν στην αποκατάσταση των πληγέντων από τον πόλεμο . Οι διαπραγματεύσεις με την εκκλησία κατέληξαν το 1952 με απόφαση παραχώρησης των 4/5 της αγροτολιβαδικης περιουσίας και αναγνώριση της κυριότητας της επί των υπολοίπων.
Ένα χρόνο μετά η πολιτεία αλλάζει τον νόμο και χαρακτηρίζει τα κτήματα της εκκλησίας σαν «διακατεχόμενα» δηλ. η νομή της εκκλησίας είναι προσωρινή έως εμφανισθεί ο έχων την κυριότητα.
Για το τρίτο άξονα της πολιτειακής εξουσίας ψηφίσθηκε κατάργηση 534 ανδρικών μοναστηριών που είχαν κάτω από 6 μοναχούς και σχεδόν όλα τα γυναικεία. Δημεύτηκε όλη η κινητή και ακίνητη περιουσία τους και απαγορεύτηκε οποιαδήποτε δωρεά. Το κράτος θα εκποιούσε την περιούσια αυτή και τα έσοδα θα ενίσχυαν τις δαπάνες για την παιδεία. Το αποτέλεσμα αυτού ήταν και ο μοναχισμός να δεχθεί καίριο πλήγμα και η παιδεία να μην καρπωθεί τα αναμενόμενα μιας και οι επιτήδειοι φρόντισαν να ιδιοποιηθούν την τεράστια αυτή περιουσία.
Στη διάρκεια της δεύτερης και τρίτης δεκαετίας του 20ου αιώνα, μετά τους βαλκανικούς και τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο κυρίως δε έπειτα από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), το ελληνικό κράτος επέτεινε την απαλλοτριωτική του επιβολή σε βάρος της εκκλησιαστικής περιουσίας. Με τους νόμους 1072/1917 και 2050/1920 ("αγροτικός νόμος") και άλλους μεταγενέστερους απαλλοτριώθηκαν αναγκαστικά πολλές μοναστηριακές εκτάσεις για την αποκατάσταση προσφύγων και ακτημόνων και για λόγους "προφανούς ανάγκης και δημόσιας ασφαλείας". Είναι χαρακτηριστικό ότι στην περίοδο 1917 μέχρι 1930 απαλλοτριώθηκαν εκκλησιαστικές εκτάσεις αξίας άνω του ενός δισεκατομμυρίου προπολεμικών δραχμών και το Κράτος κατέβαλε στο Γενικό Εκκλησιαστικό Ταμείο μόνο το 4% (40 εκατομμύρια δραχμές). Τα υπόλοιπα 960 εκατομμύρια οφείλονται ακόμα! Τα περισσότερα μοναστήρια καταδικάστηκαν με τον τρόπο αυτό σε μαρασμό και λειψανδρία!
Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με υπολογισμούς κατά την πρώτη φάση μόνο, το 50% της γεωργική γης της εκκλησίας δόθηκε σε ακτήμονες, ενώ και η δεύτερη φάση που ολοκληρώθηκε γύρω στο 1930 ήταν εξίσου μεγάλο το κομμάτι γης της εκκλησίας που απαλλοτριώθηκε.
Το 1947 με νομοσχέδιο παραχωρείτε η γεωργική και χορτολιβαδικη περιουσία της εκκλησίας στους ακτήμονες με υποχρεωτική μίσθωση για δέκα χρονια.αργοτερα η περιουσία αυτή απαλλοτριώθηκε ολοκληρωτικά και τα μοναστήρια έμειναν τελικά χωρίς περιουσία.
Το 1949 μετά τον εμφύλιο η κυβέρνηση κάλεσε τους πάντες να συμμετέχουν στην αποκατάσταση των πληγέντων από τον πόλεμο . Οι διαπραγματεύσεις με την εκκλησία κατέληξαν το 1952 με απόφαση παραχώρησης των 4/5 της αγροτολιβαδικης περιουσίας και αναγνώριση της κυριότητας της επί των υπολοίπων.
Ένα χρόνο μετά η πολιτεία αλλάζει τον νόμο και χαρακτηρίζει τα κτήματα της εκκλησίας σαν «διακατεχόμενα» δηλ. η νομή της εκκλησίας είναι προσωρινή έως εμφανισθεί ο έχων την κυριότητα.
Με την από 18/9/1952 "Σύμβαση περί εξαγοράς υπό του Δημοσίου κτημάτων της Εκκλησίας προς αποκατάστασιν ακτημόνων γεωργικών κτηνοτρόφων", η Εκκλησία της Ελλάδος υποχρεώθηκε να παραχωρήσει στο Κράτος το 80% της καλλιεργούμενης ή καλλιεργήσιμης αγροτικής περιουσίας της με αντάλλαγμα να λάβει κάποια αστικά ακίνητα και 45.000.000 δραχμές νέας (τότε) εκδόσεως. Στη σύμβαση του 1952 περιέχεται η διακήρυξη του κράτους ότι η απαλλοτρίωση αυτή είναι η τελευταία και δεν πρόκειται να υπάρξει νεότερη στο μέλλον, ενώ υπάρχει και η δέσμευση ότι η Πολιτεία θα παρέχει κάθε αναγκαία υποστήριξη (υλική και τεχνική), ώστε η Εκκλησία να μπορέσει να αξιοποιήσει την εναπομείνουσα περιουσία της.
Στην ίδια σύμβαση καθιερώθηκε και η "μισθοδοσία" των κληρικών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό - του δε Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών από το έτος 1980 - ως υποχρέωσης του Κράτους έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης στις οποίες είχε προβεί η Εκκλησία της Ελλάδος κατά την δεκαετία 1922-32. Δηλαδή, επειδή το Κράτος αδυνατούσε να καταβάλει οποιοδήποτε αντίτιμο -όπως προέβλεπε ο νόμος του 1932 - συνεφωνήθη να μισθοδοτούνται έπ’ άπειρον οι κληρικοί και το Κράτος δεσμεύθηκε επ' αυτού.
Στην ίδια σύμβαση καθιερώθηκε και η "μισθοδοσία" των κληρικών από τον Κρατικό Προϋπολογισμό - του δε Αρχιεπισκόπου και των Μητροπολιτών από το έτος 1980 - ως υποχρέωσης του Κράτους έναντι των μεγάλων παραχωρήσεων γης στις οποίες είχε προβεί η Εκκλησία της Ελλάδος κατά την δεκαετία 1922-32. Δηλαδή, επειδή το Κράτος αδυνατούσε να καταβάλει οποιοδήποτε αντίτιμο -όπως προέβλεπε ο νόμος του 1932 - συνεφωνήθη να μισθοδοτούνται έπ’ άπειρον οι κληρικοί και το Κράτος δεσμεύθηκε επ' αυτού.
ΣΗΜΕΡΑ
Από στοιχεία της Αγροτικής Τράπεζας
Από στοιχεία της Αγροτικής Τράπεζας
Το Δημόσιο κατέχει 43εκ στρέμματα
Οι ΟΤΑ 15 εκ στρέμματα
Οι Συνεταιρισμοί 1,1εκ στρέμματα και
Η εκκλησία 1,3εκ στρέμματα
Οι ΟΤΑ 15 εκ στρέμματα
Οι Συνεταιρισμοί 1,1εκ στρέμματα και
Η εκκλησία 1,3εκ στρέμματα
Στις μέρες μας η εκκλησία κατέχει μόνο το 4% της αρχικής της περιουσίας του 1830. Τα 1,3 εκ. στρέμματα που υπολογίζουν ότι της ανήκουν , είτε είναι καταπατημένα, είτε είναι δασικές εκτάσεις , είτε είναι στρέμματα μη καλλιεργήσιμα. Μόνο τα 169.000 στρέμματα αποτελούν καλλιεργήσιμη γη, και ανήκουν σε 10.000 ΝΠΔΔ που είναι ναοί και μοναστήρια . Όσον αφορά τις εκτάσεις που βρίσκονται σε αστικές περιοχές οι περισσότερες έχουν δεσμευθεί από τους ΟΤΑ για πλατείες, παιδικές χαρές ή χώρους αναψυχής.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα 257 στρέμματα που ανήκουν στην εκκλησία στη περιοχή της Βουλιαγμένης. Από αυτά τα 238 είναι δεσμευμένα από το Δήμο ,και ότι έχει πολεοδομηθει έχει γίνει με παραχώρηση της εκκλησίας.
Το ίδιο έχει συμβεί με το Πανεπιστήμιο, την Ακαδημία, το Οφθαλμιατρείο, τη Βιβλιοθήκη, τον Ευαγγελισμό, το ΝΙΜΤΣ, το Ιπποκράτειο, τη Ριζαριο, το Αιγινητειο, το Μετσοβιο, το Αρεταιειο, το
Παίδων, το νοσοκομείο Συγγρού, το Ασκληπειο Βούλας, 142 γυμνάσια και λύκεια της Αττικής, είναι μερικά από τα κτήρια που παραχωρήθηκαν ή ανεγέρθησαν κτήρια σε ακίνητα που δωρηθησαν από την εκκλησία. Το ίδιο συνέβη και για ολόκληρες περιοχές όπως το Πέραμα, τη Καισαριανή, το Γουδί, ο Καρεας και το μισό Κολωνάκι, καθιστώντας την εκκλησία επάξια σαν τον μεγαλύτερο ευεργέτη του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΥΟ (Εκκλησιαστική Κεντρική Υπηρεσία Οικονομικών της εκκλησίας της Ελλάδος) τα έσοδα από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας ανήλθαν σε 19εκ ευρω το 2008 και 12εκ ευρω το 2009, αντίστοιχα, όταν ο ετήσιος προϋπολογισμός της κεντρικής διοίκησης φθάνει τα 20εκ ευρω, λέει ο κ Πυλαρινος υπεύθυνος για τα οικονομικά της εκκλησίας.
Επίσης η εκκλησία της Ελλάδος είναι από τους σημαντικότερους μετόχους(2%) της Εθνικής Τράπεζας με 9εκ μετοχές αξίας 140εκ ευρω.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα 257 στρέμματα που ανήκουν στην εκκλησία στη περιοχή της Βουλιαγμένης. Από αυτά τα 238 είναι δεσμευμένα από το Δήμο ,και ότι έχει πολεοδομηθει έχει γίνει με παραχώρηση της εκκλησίας.
Το ίδιο έχει συμβεί με το Πανεπιστήμιο, την Ακαδημία, το Οφθαλμιατρείο, τη Βιβλιοθήκη, τον Ευαγγελισμό, το ΝΙΜΤΣ, το Ιπποκράτειο, τη Ριζαριο, το Αιγινητειο, το Μετσοβιο, το Αρεταιειο, το
Παίδων, το νοσοκομείο Συγγρού, το Ασκληπειο Βούλας, 142 γυμνάσια και λύκεια της Αττικής, είναι μερικά από τα κτήρια που παραχωρήθηκαν ή ανεγέρθησαν κτήρια σε ακίνητα που δωρηθησαν από την εκκλησία. Το ίδιο συνέβη και για ολόκληρες περιοχές όπως το Πέραμα, τη Καισαριανή, το Γουδί, ο Καρεας και το μισό Κολωνάκι, καθιστώντας την εκκλησία επάξια σαν τον μεγαλύτερο ευεργέτη του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΚΥΟ (Εκκλησιαστική Κεντρική Υπηρεσία Οικονομικών της εκκλησίας της Ελλάδος) τα έσοδα από την αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας ανήλθαν σε 19εκ ευρω το 2008 και 12εκ ευρω το 2009, αντίστοιχα, όταν ο ετήσιος προϋπολογισμός της κεντρικής διοίκησης φθάνει τα 20εκ ευρω, λέει ο κ Πυλαρινος υπεύθυνος για τα οικονομικά της εκκλησίας.
Επίσης η εκκλησία της Ελλάδος είναι από τους σημαντικότερους μετόχους(2%) της Εθνικής Τράπεζας με 9εκ μετοχές αξίας 140εκ ευρω.
Χαρακτηριστικά παραδείγματα από τις δαπάνες σε λειτουργικά έξοδα και σε φιλανθρωπίες η εκκλησία της Ελλάδος ετησίως :
Μόνο το 2010 διέθεσε για φιλανθρωπικούς σκοπούς πάνω από 100εκ ευρω
Συντηρεί χιλιάδες ιερούς ναούς
Συντηρεί πλήθος γηροκομείων
Προσφέρει πάνω από 9εκ μερίδες σε απόρους
Επιχορηγεί με 430.000ε σε βρεφονηπιακούς σταθμούς.
200.000ε για κοινωνικούς και θρησκευτικούς σκοπούς
360.000 για ενίσχυση ιερών μονών
98.000 για ασφάλιση μοναχών
3εκ για συντήρηση και επισκευές ναών , μοναστηριών κλπ
Μόνο το 2010 διέθεσε για φιλανθρωπικούς σκοπούς πάνω από 100εκ ευρω
Συντηρεί χιλιάδες ιερούς ναούς
Συντηρεί πλήθος γηροκομείων
Προσφέρει πάνω από 9εκ μερίδες σε απόρους
Επιχορηγεί με 430.000ε σε βρεφονηπιακούς σταθμούς.
200.000ε για κοινωνικούς και θρησκευτικούς σκοπούς
360.000 για ενίσχυση ιερών μονών
98.000 για ασφάλιση μοναχών
3εκ για συντήρηση και επισκευές ναών , μοναστηριών κλπ
Σημειωτέον ότι μόνο για το έτος 2009 η εκκλησία της Ελλάδος παρείχε για φιλανθρωπικούς σκοπούς το ποσό των 100εκ ευρω.
Η μισθοδοσία των 9500 κληρικών ανέρχεται στα 161εκ ευρω ετησίως και καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σε περίπτωση αποκοπής τους από τις υποχρεώσεις του κράτους και πληρωμή τους από τα ταμεία της εκκλησίας θα στερήσει πολύ απλά την εκκλησία από το φιλανθρωπικό της έργο.
Ποια είναι η συμβολή της εκκλησίας το 1940Κατά την Ιταλική εισβολή το 1940 η εκκλησία κήρυξε πανστρατιά κατά του εχθρού, όχι μόνο ηθικά αλλά και πρακτικά. Το Πανελλήνιο Ίδρυμα Τήνου εκποίησε τα τιμαλφή από τα τάματα της Μεγαλόχαρης και ενίσχυσε οικονομικά τον αγώνα με 5εκ δραχμές , ποσό που θεωρείτε αρκετά υψηλό για την εποχή.
Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών οργάνωσε 173 παραρτήματα στην πόλη με 2.500 εθελόντριες που ενίσχυαν οικονομικά τις οικογένειες των στρατευμένων.
Τα παραρτήματα αυτά συγκέντρωναν χρήματα ,ρουχισμό, τρόφιμα που κάλυψαν τις ανάγκες για 61.239 οικογένειες. Αντίστοιχες αποστολές υπήρχαν και για τους ενόπλους του μετώπου.
Μητροπολίτες όπως ο Καρυστιας Παντελεήμων , ο Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος ,καθώς και πλήθος άλλων επιστρατευθέντων εθελοντών κληρικών, συμμετείχαν στην αντίσταση ενάντια του εχθρού στα παγωμένα βουνά της Αλβανίας.
Κατά την κατοχή των Γερμανών το 1941 ,Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ήταν ο Χρύσανθος, ο οποίος αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολακογλου.
Κατά την επίσκεψη του Γερμανού στρατηγού Φον Στουμε στο γραφείο του το δέχθηκε όρθιος χωρίς να του προσφέρει κάθισμα και του διεμήνυσε ότι η εκκλησία δεν πρόκειται να συνεργασθεί με τους εισβολείς.
Η κυβέρνηση Τσολακογλου παύει από τα καθήκοντα του τον Χρύσανθο και χρίζει Αρχιεπίσκοπο τον Δαμασκηνό, ελπίζοντας την συνεργασία της εκκλησίας, . διαψεύσθηκε παταγωδώς. Ο Δαμασκηνός περισσότερο διπλωμάτης συνεργάσθηκε με την εξόριστη κυβέρνηση , τους Άγγλους και τις οργανώσεις εθνικής αντίστασης , ΕΔΕΣ του Ζέρβα και ΕΚΚΑ του Ψαρρου. Ενώ ο Χρύσανθος από το σπίτι του πλέον, είχε επικοινωνία με την εξόριστη κυβέρνηση και το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής με το γνωστό «ασύρματο του Δεσπότη»
Ο μητροπολίτης Καρυστιας Παντελεήμων, ο Κοζάνης Ιωακείμ, ο Ηλείας Αντώνιος, ο Χίου Ιωακείμ, ο Σάμου Ειρηναίος, ο Χαλκίδος Γρηγοριος, ο Αττικής Ιάκωβος και πολλοί άλλοι απλοί κληρικοί εντάχθηκαν στις αντιστασιακές οργανώσεις. Πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν ή εκτελέσθηκαν ή μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, όπως ο μητροπολίτης Δημητριάδος Δαμασκηνός, ο μητροπολίτης Λήμνου Διονύσιος, ο Κυθήρων Μελέτιος.
Το 1949 η «Ακαδημία Αθηνών απενειμεν το «Χρυσουν Μετταλλιον» εις τους εκτελεσθέντες κληρικούς που συμβάλλανε τα μαλλα κατά της Γερμανικής κατοχής.
Τα μοναστήρια συνέβαλλαν καθοριστικά στην Εθνική Αντίσταση , είτε προσφέροντας καταφύγιο σε πολλούς αγωνιστές ,είτε στήνοντας ασυρμάτους, είτε βοηθούσαν στη φυγάδευση αγωνιστών στην Μέση Ανατολή όταν αυτά βρίσκονταν σε νησιά ή σε παραλιακές τοποθεσίες. Μοναστήρια όπως Κορώνας Καρδίτσας, Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων , Προυσου Ευρυτανίας και άλλων , γνώρισαν την εκδικητική μανία του κατακτητή.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου λιμού στην Αθήνα το 1941 ο Δαμασκηνός οργάνωσε την ΕΟΧΑ (Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης) με 3.000 παραρτήματα και 5.000 εθελοντές πρόσφεραν φαγητό στους λιμοκτονούντες έλληνες. Τα συσσίτια που διοργανώθηκαν από ενισχύσεις του Διεθνή Ερυθρού Σταυρού υπολόγιζαν ότι σώθηκαν πάνω από 70.000 παιδιά.
Ο Δαμασκηνός παρενέβαινε συχνά στη ματαίωση της εκτέλεσης ελλήνων καθώς και την απειλή για διοργάνωση διαδήλωσης προκείμενου να αποτραπεί η επιστράτευση ελλήνων και αποστολή τους στην Γερμανία.
Ενέργειες που ανάγκασαν τους Γερμανούς να το θέσουν σε κατ’οικον περιορισμό.
Ότι κερδηθηκε στον πόλεμο χάθηκε στην ειρήνη, όταν ξέσπασε ο εμφύλιος και η εκκλησία καθαίρεσε τους ιερείς που συμμετείχαν στις τάξεις του ΕΑΜ καθώς και οι ακρότητες της Αριστεράς να δολοφονεί κληρικούς της άλλης πλευράς, έφεραν την εκκλησία να χάνει τον καθοδηγητικό της ρόλο για την ένωση του λαού.
Η μισθοδοσία των 9500 κληρικών ανέρχεται στα 161εκ ευρω ετησίως και καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό. Σε περίπτωση αποκοπής τους από τις υποχρεώσεις του κράτους και πληρωμή τους από τα ταμεία της εκκλησίας θα στερήσει πολύ απλά την εκκλησία από το φιλανθρωπικό της έργο.
Ποια είναι η συμβολή της εκκλησίας το 1940Κατά την Ιταλική εισβολή το 1940 η εκκλησία κήρυξε πανστρατιά κατά του εχθρού, όχι μόνο ηθικά αλλά και πρακτικά. Το Πανελλήνιο Ίδρυμα Τήνου εκποίησε τα τιμαλφή από τα τάματα της Μεγαλόχαρης και ενίσχυσε οικονομικά τον αγώνα με 5εκ δραχμές , ποσό που θεωρείτε αρκετά υψηλό για την εποχή.
Η Αρχιεπισκοπή Αθηνών οργάνωσε 173 παραρτήματα στην πόλη με 2.500 εθελόντριες που ενίσχυαν οικονομικά τις οικογένειες των στρατευμένων.
Τα παραρτήματα αυτά συγκέντρωναν χρήματα ,ρουχισμό, τρόφιμα που κάλυψαν τις ανάγκες για 61.239 οικογένειες. Αντίστοιχες αποστολές υπήρχαν και για τους ενόπλους του μετώπου.
Μητροπολίτες όπως ο Καρυστιας Παντελεήμων , ο Ιωαννίνων και μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Σπυρίδων Βλάχος ,καθώς και πλήθος άλλων επιστρατευθέντων εθελοντών κληρικών, συμμετείχαν στην αντίσταση ενάντια του εχθρού στα παγωμένα βουνά της Αλβανίας.
Κατά την κατοχή των Γερμανών το 1941 ,Αρχιεπίσκοπος Αθηνών ήταν ο Χρύσανθος, ο οποίος αρνήθηκε να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολακογλου.
Κατά την επίσκεψη του Γερμανού στρατηγού Φον Στουμε στο γραφείο του το δέχθηκε όρθιος χωρίς να του προσφέρει κάθισμα και του διεμήνυσε ότι η εκκλησία δεν πρόκειται να συνεργασθεί με τους εισβολείς.
Η κυβέρνηση Τσολακογλου παύει από τα καθήκοντα του τον Χρύσανθο και χρίζει Αρχιεπίσκοπο τον Δαμασκηνό, ελπίζοντας την συνεργασία της εκκλησίας, . διαψεύσθηκε παταγωδώς. Ο Δαμασκηνός περισσότερο διπλωμάτης συνεργάσθηκε με την εξόριστη κυβέρνηση , τους Άγγλους και τις οργανώσεις εθνικής αντίστασης , ΕΔΕΣ του Ζέρβα και ΕΚΚΑ του Ψαρρου. Ενώ ο Χρύσανθος από το σπίτι του πλέον, είχε επικοινωνία με την εξόριστη κυβέρνηση και το Στρατηγείο της Μέσης Ανατολής με το γνωστό «ασύρματο του Δεσπότη»
Ο μητροπολίτης Καρυστιας Παντελεήμων, ο Κοζάνης Ιωακείμ, ο Ηλείας Αντώνιος, ο Χίου Ιωακείμ, ο Σάμου Ειρηναίος, ο Χαλκίδος Γρηγοριος, ο Αττικής Ιάκωβος και πολλοί άλλοι απλοί κληρικοί εντάχθηκαν στις αντιστασιακές οργανώσεις. Πολλοί από αυτούς σκοτώθηκαν ή εκτελέσθηκαν ή μεταφέρθηκαν αιχμάλωτοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία, όπως ο μητροπολίτης Δημητριάδος Δαμασκηνός, ο μητροπολίτης Λήμνου Διονύσιος, ο Κυθήρων Μελέτιος.
Το 1949 η «Ακαδημία Αθηνών απενειμεν το «Χρυσουν Μετταλλιον» εις τους εκτελεσθέντες κληρικούς που συμβάλλανε τα μαλλα κατά της Γερμανικής κατοχής.
Τα μοναστήρια συνέβαλλαν καθοριστικά στην Εθνική Αντίσταση , είτε προσφέροντας καταφύγιο σε πολλούς αγωνιστές ,είτε στήνοντας ασυρμάτους, είτε βοηθούσαν στη φυγάδευση αγωνιστών στην Μέση Ανατολή όταν αυτά βρίσκονταν σε νησιά ή σε παραλιακές τοποθεσίες. Μοναστήρια όπως Κορώνας Καρδίτσας, Μεγάλου Σπηλαίου και Αγίας Λαύρας Καλαβρύτων , Προυσου Ευρυτανίας και άλλων , γνώρισαν την εκδικητική μανία του κατακτητή.
Κατά την διάρκεια του μεγάλου λιμού στην Αθήνα το 1941 ο Δαμασκηνός οργάνωσε την ΕΟΧΑ (Εθνικός Οργανισμός Χριστιανικής Αλληλεγγύης) με 3.000 παραρτήματα και 5.000 εθελοντές πρόσφεραν φαγητό στους λιμοκτονούντες έλληνες. Τα συσσίτια που διοργανώθηκαν από ενισχύσεις του Διεθνή Ερυθρού Σταυρού υπολόγιζαν ότι σώθηκαν πάνω από 70.000 παιδιά.
Ο Δαμασκηνός παρενέβαινε συχνά στη ματαίωση της εκτέλεσης ελλήνων καθώς και την απειλή για διοργάνωση διαδήλωσης προκείμενου να αποτραπεί η επιστράτευση ελλήνων και αποστολή τους στην Γερμανία.
Ενέργειες που ανάγκασαν τους Γερμανούς να το θέσουν σε κατ’οικον περιορισμό.
Ότι κερδηθηκε στον πόλεμο χάθηκε στην ειρήνη, όταν ξέσπασε ο εμφύλιος και η εκκλησία καθαίρεσε τους ιερείς που συμμετείχαν στις τάξεις του ΕΑΜ καθώς και οι ακρότητες της Αριστεράς να δολοφονεί κληρικούς της άλλης πλευράς, έφεραν την εκκλησία να χάνει τον καθοδηγητικό της ρόλο για την ένωση του λαού.
του Αντώνη Κρούστη, http://Fileleftheros1966.blogspot.com/
